Diyaliz Hastalarında Hipertansiyon
Kan basıncı ne demektir?
Kalpten pompalanan kanın organlara ulaşıp onlara oksijen ve besinleri götürebilmesi için atar damarların içinde belirli bir basınçla iletilmesi gereklidir. Bu basınç insanlarda genellikle sabit değerler içinde tutulur.
Bir tansiyon aleti ile belirlenebilen bu değerlerden daha yüksek olanına "büyük" veya "sistolik" kan basıncı, daha düşük olanına ise "küçük" veya diyastolik kan basıncı adı verilir.
Bu basınçlar insanlar arasında farklılık gösterir ve ortalama olarak büyük tansiyon için 120 mmHg, küçük tansiyon için 80mmhg 'dir. Kan basıncının yükselme göstererek 140/90mmHg değerini geçmesine "yüksek tansiyon" veya "hipertansiyon" adı verilir.
Kan basıncı ne zaman ölçülmelidir?
*Kan basıncı ayarı iyi yapılmış bir tansiyon aleti ile kişilerin rahat oldukları, gerginlik hissetmedikleri bir zamanda ölçülmelidir.
*Diyalize giren hastalardan zaman zaman diyaliz seanslarında yapılan ölçümlere ek olarak evde kan basıncı izlemi yapmaları istenebilir. Böylece antihipertansif tedavi daha iyi düzenlenebilir.
Kan basıncı ne zaman ölçtürülmemelidir?
Yemekten sonra
Sigara içtikten sonra
Alkol içtikten sonra
İnsanın aşırı heyecanlı, üzgün veya sinirli olduğu anlarda
Nezle ve grip ilaçlarını kullanırken
Efordan sonra (20-25 dakikalık istirahattan sonra ölçülmelidir.)
Böbrek yetmezliği ile kan basıncı yüksekliği arasında ilişki nedir?
Hipertansiyon böbrek yetmezliğinde sık rastlanan bir bulgudur ve kronik böbrek yetmezlikli hastaların yaklaşık %80 'ninde hipertansiyon bulunur. Böbrek hastalarında hipertansiyon böbrekteki hasarın artmasında önemli role sahiptir. Tansiyon düşürücü tedavinin böbrek yetmezliğinin ilerleme hızını azalttığı gösterilmiştir.
Kan basıncı yüksekliği organları nasıl etkiler?
Yüksek kan basıncı vucuttaki tüm damarlarda atherosklerozu (damar sertliği) hızlandırır. Bunun sonucu olarak pek çok organ ve sistemde yaşamsal sorunlara neden olabilir. Ayrıca devamlı yüksek basınca karşı pompa işlevini sürdüren kalpte yapısal ve fonksiyonel değişiklikler gelişir. Atherosklerozu hızlandıran ve düzeltilmesi gereken diğer faktörler arasında diabet hastalarında yüksek kan şekeri, sigara kullanımı, kan yağlarında yükseklik olması sayılabilir.
Kan basıncı yüksekliğine bağlı oluşabilen sorunlar nelerdir?
-Böbrekleri kimsen fonksiyon gören hastalarda zamanla bu fonksiyonun da kaybı
-Kalbin sol karıncığında büyüme ve takiben kalp yetmezliği
-Koroner kalp damarlarında hızlanmış atheroskleroza bağlı angina pektoris (Göğüs ağrısı) ve kalp krizi riskinin artması
- Beyin kanamaları
-Beyine giden damarlardaki atheroskeroza bağlı olarak beynin kanlanmasında azalma nedeniyle gelişen inmeler
- Göz damarlarındaki sorunlara bağlı görme kaybı
- Bacak damarlarındaki daralmaya bağlı bacak ağrıları ve uzuv kaybına yol açabilen yaralar oluşması
Böbrek yetmezliğide hipertansiyon nedenleri nelerdir?
Vücutta su fazlalığı
Vücutta tuz birikimi
Paratiroid bezin fazla çalışması
Damarsal değişiklikler
Çeşitli atık maddelerin birikimi
Kan basıncı düzenlenmesinde rol olan bazı sistemlerin çalışmasının artması veye azalması
Eritropoetin tedavisi
Böbrek hastalarında hipertansiyon nasıl önlenebilir?
Böbrek hastalarında tansiyon düşürülmesinde ilaç tedavisi kadar önemli olan bir tedavide vücut suyunun kontrolüdür. Vücuttaki su ve tuz fazlalığı kan basıncını yükseltir. Vücuttaki fazla suyu artık maddelerle beraber vücuttan uzaklaştırma görevi yapan böbreklerin çalışmaması bu hastalarda suyun atılamayıp vücutta birikmesine neden olur. Vucutta normalden fazla su olması hipervolemi (volüm fazlalığı) olarak adlandırılır.
Hipervolemi nedenleri nedir?
*Sağlıklı böbreğin görevlerinden biri de aldığımız sıvıyı dışarıya atmaktır. Böbrekler hastalanıp görevlerini yapamayınca alınan sıvı diyalizle atılır. Ama yine de fazla sıvı vücutta birikebilir.
*En önemli neden tuz alınmasıdır.Tuz vücutta suyun tutulmasına ve susuzluk hissinin artmasına neden olarak hipervolemiye katkıda bulunur.
Vucutta fazla sıvı olduğu nasıl anlaşılır?
*Tansiyonunuz yükselir.
*Kilonuz artar
*Bacaklarda, ellerde ve göz etrafında şişlikler oluşur.
*Boyun damarlarında dolgunluk gözlenir
*Nefes almakta güçlük çekilir
*Yatarken daha fazla yastığa ihtiyaç duyulur
*Merdiven çıkarken zorlanırsınız
*Yüksek tansiyona bağlı başağrısı olabilir
Diyalize giren hastada hipertansiyon tespit edildiği zaman ilk düşünülecek olan nedir?
*Kuru kilosunun olması gerekenden daha üst düzeyde olduğu düşünülmelidir.
Kan basıncı yüksek olan diyaliz hastasının tedavisinde neler yapılmalıdır?
*Öncelikle hastaların ideal kuru ağırlıklarının yeniden belirlenmesi gerekir. Bunun için değişik teknikler kullanabilirse de çoğunlukla diyaliz hekimleri kan basıncı normale gelene değin kontrollu ve yavaş bir şekilde diyaliz çıkış kilonuzu aşağıya çekerek ideal kiloyu belirlemeye çalışabilir.
*Kuru ağırlığı aşağıya çekmek için
1) Tuz ve su alımı azaltılarak iki diyaliz arası kilo alımı 2-2,5kg'ın altına indirilmelidir
2) İdrarı olan hastalarda diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar verilerek idrar miktarı artırılmaya çalışılabilir
3) Yavaş ve kontrollü bir şekilde diyalizde çekilen sıvı miktarı artırılarak hastanın diyaliz çıkış kilosu aşağı çekilebilir.
4) Diyaliz seanslarına kuru kilo azaltımını tolere edemeyen hastalarda diyaliz süresini uzatma ve ek diyaliz seansı yapma gereksinimi duyulabilir.
*Nadiren bu tedbirlerden sonra kan basıncı kontrol altına alınmayan hastalarda tansiyon düşürücü ilaçların kullanılması gerekebilir.
Kan basıncını kontrol altında tutmak için hastaların yapması gerekenler nelerdir?
*Tuz ve su kısıtlamasına uyarak iki diyaliz arası kilo alımını 2-2,5kg'ın altında tutmak
*Evde düzenli kan basıncı izlemi yapmak
*Diyaliz seansını aksatmamak ve diyaliz süresi tamamlanmadan diyalizden çıkma isteğinde bulunmamak
*Kuru ağırlığın aşağı çekildiği zamanlarda diyaliz süre ve sıklığında yapılan artışları anlayışla karşılamak
*İlaçları aksatmadan kullanmak